Positie slachtoffer in het strafproces

Positie slachtoffer in het strafproces

Een slachtoffer van een stafbaar feit, zoals een ernstige verkeersovertreding, een geweldsdelict of een zedenmisdrijf, heeft in het strafproces een aantal rechten. 

Enkele voorbeelden van die rechten zijn:

  • Het recht op informatie over de voortgang en afhandeling van de strafzaak;
  • Het recht op kennisneming van de voor het slachtoffer relevante informatie uit het strafdossier en het recht om relevante documenten aan dit dossier toe te laten voegen;
  • Het recht op een slachtoffergesprek met de Officier van Justitie;
  • Een spreekrecht tijdens de strafzitting en het recht om een schriftelijke slachtofferverklaring in te brengen;
  • Het recht op rechtsbijstand en het recht om zich tijdens de zitting te laten vertegenwoordigen door een advocaat;
  • Het recht om in het kader van de strafzaak (een voorschot op de) schadevergoeding te eisen of te wel: om zich te voegen als benadeelde partij.

Een groot voordeel van de voeging als benadeelde partij is dat verzocht kan worden om die schadevergoeding bij wijze van schadevergoedingsmaatregel op te leggen. Dat betekent dat de dader, die veroordeeld wordt tot vergoeding van de schade maar die niet aan die veroordeling voldoet, een hogere straf kan krijgen. Bovendien zal het door de rechter toegewezen bedrag, indien dit bedrag niet binnen 8 maanden na de onherroepelijke veroordeling door de dader betaald wordt, door de Staat voldaan moeten worden aan het slachtoffer. Het slachtoffer hoeft op die manier niet zelf achter het geld aan en heeft een bepaalde zekerheid, dat hij/zij uiteindelijk een vergoeding krijgt, ook als de dader geen geld heeft of simpelweg weigert te betalen.

Overigens wordt een schadevergoeding door de strafrechter alleen toegewezen, indien de verdachte strafrechtelijk veroordeeld wordt. Wordt de verdachte vrijgesproken, dan komt de strafrechter aan een oordeel over de schadevergoeding niet toe.

Verder mag de beoordeling van de schadeclaim geen onevenredige belasting van het strafproces met zich meebrengen. Dit betekent dat de claim simpel gehouden moet worden. Ook is een goede onderbouwing met bewijsstukken essentieel.

Is de vordering te ingewikkeld of onvoldoende onderbouwd, dan volgt namelijk een zogenaamde niet-ontvankelijkverklaring. Dit betekent echter niet, dat u dan per definitie geen recht meer heeft op schadevergoeding. Die schadevergoeding moet u dan via de gewone, civiele weg proberen te verkrijgen. En dat leidt tot extra kosten en brengt een groter incasso-risico met zich mee.

Het slachtoffer van een gewelds- of zedendelict heeft verder de mogelijkheid om een vordering in te dienen bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven (www.schadefonds.nl). Het Schadefonds vergoedt niet de volledige schade, maar biedt een zekere financiële tegemoetkoming.